Αποτελέσματα της καταγγελίας κατά της TikTok

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών (BEUC) κατέθεσε, στις 16 Φεβρουαρίου 2021, καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Δίκτυο για την Συνεργασία των Αρχών Προστασίας Καταναλωτών, εναντίον της TikTok, που είναι πλατφόρμα διαμοιρασμού βίντεο, πολύ δημοφιλής σε παιδιά και εφήβους. Επίσης σε 15 χώρες (Βέλγιο, Κύπρος, Τσεχία, Δανία, Γαλλία Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Ισπανία και Ελβετία) οι Ενώσεις Καταναλωτών - μέλη της BEUC έχουν ενημερώσει τις Αρχές και τους ζήτησαν να ελέγξουν τη συμπεριφορά αυτού του γίγαντα των κοινωνικών δικτύων.

Σύμφωνα με έρευνα της BEUC, η TikTok παραβίαζε πολλά δικαιώματα των καταναλωτών, στην Ευρώπη και δεν προστάτεψε τα παιδιά, από κρυπτοδιαφημίσεις και ακατάλληλο περιεχόμενο:

  • Πολλοί όροι στο τμήμα «Όροι παροχής υπηρεσίας» της TikTok ήταν καταχρηστικοί. Δεν ήταν ξεκάθαροι, ήταν αμφιλεγόμενοι και ευνοούσαν την TikTok, σε βάρος των χρηστών της. Οι όροι για τα πνευματικά δικαιώματα δεν ήταν, επίσης, ξεκάθαροι καθώς έδιναν, στην TikTok, το μη αναστρέψιμο δικαίωμα να χρησιμοποιεί, να διανέμει και να αναπαράγει βίντεο, που δημοσιεύονταν από τους χρήστες της, χωρίς αποζημίωση.
  • Μια δημοφιλής λειτουργία της TikTok ήταν ότι οι χρήστες μπορούσαν να αγοράσουν “νομίσματα”, για “εικονικά δώρα”, προς τους χρήστες της TikTok, τους οποίους ακολουθούσαν. Η πολιτική της TikTok, για τα εικονικά αντικείμενα περιείχε καταχρηστικούς όρους και παραπλανητικές πρακτικές. Η TikTok, για παράδειγμα, μπορούσε να αλλάξει την ισοτιμία μεταξύ “νομισμάτων” και “δώρων”. Έτσι, πιθανότατα, χειραγωγούσε την οικονομική συναλλαγή προς όφελός της.
  • Η TikTok δεν προστάτευσε τα παιδιά και τους εφήβους από κρυπτοδιαφημίσεις και πιθανό επιβλαβές περιεχόμενο, στην πλατφόρμα. Οι χρήστες, για παράδειγμα, ωθούνταν να συμμετάσχουν σε προκλήσεις με “χάσταγκς” επώνυμων προϊόντων, όπου τους ζητούνταν να δημιουργήσουν περιεχόμενο, για συγκεκριμένα προϊόντα. Καθώς, συνήθως, δημοφιλείς “ινφλουένσερς” ξεκινούν αυτές τις προκλήσεις, η εμπορική πρόθεσή τους αποκρύπτεται, από τους χρήστες. Η TikTok, επίσης, δεν προστάτευσε τα παιδιά, από ακατάλληλο περιεχόμενο, όπως βίντεο με υπονοούμενα.
  • Οι πρακτικές της ΤikTοk, για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων ήταν παραπλανητικές. Η TikTok δεν ενημέρωνε ξεκάθαρα, τους χρήστες της, ειδικά με τρόπο κατανοητό σε παιδιά και εφήβους, για το ποια προσωπικά δεδομένα συλλέγονταν, για ποιο σκοπό και για ποιο νόμιμο λόγο. Αυτές οι πρακτικές παραβίαζαν το Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων.

Η BEUC, το ΚΕ.Π.ΚΑ. και αρκετά μέλη της BEUC, ζήτησαν, από τις Αρχές, να ξεκινήσουν έρευνα, σε βάθος, των πολιτικών και των πρακτικών της TikTok, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα των καταναλωτών, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γίνονται σεβαστά. Το ΚΕ.Π.ΚΑ απέστειλε, στις 17 Φεβρουαρίου 2021, τα στοιχεία για την TikTok, στο Δίκτυο Συνεργασίας μεταξύ των Εθνικών Αρχών για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή. Το Δίκτυο Συνεργασίας μεταξύ των Εθνικών Αρχών για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, υπό την ηγεσία των Σουηδικών και των Ιρλανδικών Αρχών ξεκίνησε διάλογο με την πλατφόρμα Tiktok.

Στις 21 Ιουνίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Δίκτυο ανακοίνωσαν τη λήξη των συνομιλιών, με την TikTok, οι οποίες διήρκησαν πάνω από ένα χρόνο. Επίσης, ανακοινώθηκε το πέρας των ερευνών, για τις πρακτικές αυτής της πλατφόρμας.

Η πλατφόρμα TikTok δεσμεύτηκε να βελτιώσει τις πολιτικές της, κυρίως όσον αφορά τη διαφάνεια, στις διαφημίσεις και την πολιτική των εικονικών δώρων. Δεσμεύτηκε να συμμορφωθεί με την Οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, την Οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών και την Οδηγία για τους καταχρηστικούς όρους των συμβάσεων.

Η BEUC και το ΚΕ.Π.ΚΑ. καλωσορίσαμε αυτές τις αλλαγές, αλλά εκφράσαμε επιφυλάξεις, για κάποιες πολιτικές, της TikTok, που παρότι αναφερόντουσαν, στην καταγγελία μας, δεν αντιμετωπίστηκαν, επαρκώς:

  • Οι πολιτικές της TikTok, που δημιουργούν τα προφίλ των παιδιών και έπειτα βομβαρδίζουν τα παιδιά, με προσωποποιημένες διαφημίσεις, δε σταματούν.
  • Οι όροι της TikTok, για τα πνευματικά δικαιώματα, συνεχίζουν να δίνουν, στην πλατφόρμα, το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το περιεχόμενο, που δημιουργούν και ανεβάζουν οι χρήστες της.
  • Εξακολουθεί να μην υπάρχει μηχανισμός προστασίας των παιδιών, από τους ινφλουένσερς, όταν αυτά αγοράζουν εικονικά νομίσματα, από την TikTok.

Ο κ. Ντιντιέ Ρέυντερς, Επίτροπος Δικαιοσύνης, δήλωσε: «… οι καταναλωτές πρέπει να μπορούν να προσδιορίσουν εύκολα το εμπορικό περιεχόμενο, ακόμα και όταν προωθείται, από ινφλουένσερς …». Όμως, ο ίδιος ο Επίτροπος παραδέχτηκε ότι, παρά τις δεσμεύσεις της TikTok, πρέπει να συνεχιστεί η παρακολούθησή της και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, στις επιπτώσεις, των πολιτικών της στους νέους.