Παραδείγματα ισχυρισμών για σκευάσματα βοτάνων
Το εκχύλισμα φύλλων γκίγκο του δίλοβου, όπως ισχυρίζεται μία πορτογαλέζικη ιστοσελίδα, μέσω της οποίας μπορούμε να το αγοράσουμε, μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάϊμερ και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών.

votana_gingo.jpg

Ένας συνδυασμός βοτάνων, που βασίζεται, στο φυτό Aloe Vera, όπως ισχυρίζεται μία ελληνική ιστοσελίδα, μέσω της οποίας μπορούμε να το αγοράσουμε, μπορεί να βοηθήσει, στην καταπολέμηση του καρκίνου και των παθήσεων της καρδιάς. 

votana_aloevera.jpg

Το συμπλήρωμα διατροφής, του τροπικού φυτού νύχι της γάτας (cat's claw), όπως ισχυρίζεται, έμμεσα, γερμανική ιστοσελίδα, μέσω της οποίας μπορούμε να αγοράσουμε, βοηθά, στην καταπολέμηση του καρκίνου. 

votana_catclaws.jpg

Ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους
Όπως όλα τα τρόφιμα (εφόσον, φυσικά, υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις), έτσι και τα σκευάσματα βοτάνων μπορούν να φέρουν ισχυρισμούς υγείας, που αναφέρονται στην υποστήριξη, διατήρηση, ή βελτίωση των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού μας, αλλά δεν πρέπει, στη σήμανση, ή στη διαφήμισή τους, να αναφέρονται, σε πρόληψη, αγωγή, ή θεραπεία ασθενειών. 
Δυστυχώς, η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται, όπως θα έπρεπε. Η κατάσταση είναι χειρότερη, για σκευάσματα, που πωλούνται, μέσω διαδικτύου. Έτσι, βρίσκουμε, στην αγορά, προϊόντα, που άμεσα ή έμμεσα, δηλώνουν ότι μπορεί να βοηθήσουν, στη μάχη εναντίον σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος, ή η νόσος Αλτσχάϊμερ. 
Τα γιατροσόφια της γιαγιάς ή πραγματικά αποτελέσματα στην υγεία μας;
Η μεγάλη πλειοψηφία των συμπληρωμάτων διατροφής, με βάση τα βότανα, "μόνον" υπόσχονται υγιή νύχια, μαλλιά, αρθρώσεις, κ.λπ. Είναι, όμως, ζωτικής σημασίας να μπορούν οι καταναλωτές να εμπιστευτούν τους ισχυρισμούς, που βλέπουν, σε αυτά τα προϊόντα και να μην ξοδεύουν χρήματα, σε προϊόντα, που φέρουν ψεύτικες υποσχέσεις.
Πρέπει, λοιπόν, οι ισχυρισμοί, που φέρουν αυτά τα προϊόντα (όπως ακριβώς και οποιοσδήποτε άλλος ισχυρισμός, που αφορά τρόφιμα), να έχουν υποβληθεί, σε αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση, υψηλών προδιαγραφών.
Πάνω από 1500 ισχυρισμοί, για σκευάσματα βοτάνων, αναμένεται να αξιολογηθούν, από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Το 2010, η EFSA ανακοίνωσε την αξιολόγηση 44 ισχυρισμών,  για σκευάσματα βοτάνων. Και οι 44 ισχυρισμοί απορρίφθηκαν, γιατί σύμφωνα με την EFSA, δεν είχαν, επαρκώς, αποδειχθεί.
Κάποιοι, ισχυρίστηκαν ότι η αξιολόγηση της EFSA ήταν υπερβολικά αυστηρή και ζήτησαν ειδική μεταχείριση, η οποία θα επέτρεπε τεκμηρίωση αυτών των ισχυρισμών, με βάση την "παραδοσιακή τους χρήση" και όχι με βάση επιστημονικά στοιχεία, βασισμένα, σε κλινικές μελέτες. 
Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC) και το Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕ.Π.ΚΑ) δε βλέπουμε καμία δικαιολογία, για τη διαφορετική μεταχείριση των ισχυρισμών, για τα σκευάσματα βοτάνων και προειδοποιούμε, για κινδύνους, που ενέχει η μη αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση, που, σήμερα, αποτελεί τον κανόνα. Εάν, λοιπόν, αντιμετωπιστούν, με διαφορετικό τρόπο, οι ισχυρισμοί, για τα βότανα, θα υποβαθμιστεί η προστασία των καταναλωτών, από τους υπερβολικούς και χωρίς ουσία και αποδείξεις ισχυρισμούς.
Η "παραδοσιακή χρήση" δεν ισοδυναμεί, με αποτελεσματικότητα, όπως αποδείχτηκε, από τις αρνητικές αποφάσεις της EFSA, για την πρώτη σειρά των ισχυρισμών για σκευάσματα βοτάνων. Αν και η χρήση αυτών των ισχυρισμών είναι, ευρέως διαδεδομένη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αποτελεσματικότητά τους δεν υποστηρίζεται, από επιστημονικά δεδομένα. Εάν επιτραπεί η διαφορετική αντιμετώπιση, θα αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο όλοι οι ισχυρισμοί, για τρόφιμα, που μέχρι σήμερα αξιολογήθηκαν και απορρίφθηκαν, από την EFSA, γιατί δε συνοδεύονταν, από αποδεικτικά στοιχεία, να υποβληθούν, ξανά, στην EFSA, για επαναξιολόγηση, σύμφωνα με τα νέα πιο "αδύναμα" πρότυπα.
Είναι πλέον η ώρα, οι παραπλανητικοί ισχυρισμοί να εξαφανιστούν από την αγορά. Αυτό δε σημαίνει ότι τα σκευάσματα βοτάνων, που φέρουν αυτούς τους ισχυρισμούς, θα εξαφανιστούν. Απλά, δε θα μπορούν να φέρουν μηνύματα (ισχυρισμούς) υγείας, που είναι παραπλανητικά και χωρίς αποδείξεις. 
Παραδείγματα ισχυρισμών για σκευάσματα βοτάνων
Τα παρακάτω παραδείγματα έχουν συλλεχθεί, από τη BEUC και τα μέλη της, στα 27 κράτη-μέλη. Αφορούν σκευάσματα, που κυκλοφορούν, στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πράσινο Τσάϊ (Camellia sinensis)
Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι αδυνατίζει! Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδεχθεί ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού συνεισφέρει, στη διατήρηση ή στην απόκτηση του σωστού σωματικού βάρους. 
votana_greentea.jpg
Ουρά του αλόγου (Horsetail - Equisetum arvense)
Το συναντάμε και με τις ονομασίες: πολικόμπι, ιππουρίδα των αγρών. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθά να έχουμε υγιή μαλλιά και κόκαλα. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Equisetum arvense βοηθάει, στη διατήρηση της υγείας των μαλλιών, ή των οστών μας. 
votana_horsetail.jpg
Σιρόπι Eρυθρελάτης (Picea abies - Pine shoot Syrup) 
Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι καταπραΰνει τον ερεθισμό (γαργαλητό, ξερόβηχα) του λαιμού και το βήχα. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Picea abies ανακουφίζει ερεθισμούς της ανώτερης αναπνευστικής οδού. 
votana_piceaabies.jpg
Χυμός καρότου (Daucus carota)
Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθά, στην υγεία των ματιών. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Daucus carota, βοηθά, στη διατήρηση φυσιολογικής όρασης.
votana_carrot_juice.jpg
Αγκινάρα της Ιερουσαλήμ (Jerusalem artichoke - Helianthus tuberosus - κολοκάσι)
Οι κόνδυλοι της ρίζας του τρώγονται. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι η κατανάλωση Helianthus tuberosus συμβάλλει, στη διατήρηση σωστού σωματικού βάρους, αν και, σύμφωνα με την EFSA, αυτό δεν έχει αποδειχθεί.
votana_jerusalem_artichoke.jpg
Βήχιο (Coltsfoot Juice - Tussilago farfara) 
Ονομάζεται και χαμαιλώνη, βηχόχορτο, γλυκομάννα, βηχάνι. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθάει και μειώνει τους ερεθισμούς και φλεγμονές του αναπνευστικού συστήματος και ανακουφίζει  τον επίμονο ξερόβηχα. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Tussilago farfara συνδέεται, με την φυσιολογική λειτουργία της άνω αναπνευστικής οδού. 

votana_coltsfoot.jpg

Φράξος (Fraxinus - Fraxinus excelsior) 
Ονομάζεται και μελιά. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθά στη διατήρηση υγιών αρθρώσεων, αν και σύμφωνα με την EFSA, αυτός ο ισχυρισμός δεν έχει αποδειχθεί. 
votana_fraxinus.jpg
Κομμι γκουάρ (Guar Gum - Cyamopsis tetragonoloba) 
Για την προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι αυξάνει την αίσθηση κορεσμού, ρυθμίζει την κανονική λειτουργία των εντέρων και μειώνει την απορρόφηση του λίπους. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Cyamopsis tetragonoloba συνδεέται, με τη διατήρηση, ή την επίτευξη του σωστού σωματικού βάρους.

votana_guar_gum.jpg

Εκχύλισμα αποξηραμένων κόκκων κακάου (Theobroma cacao)
Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθά, στο αδυνάτισμα και στην απόκτηση λεπτής σιλουέτας. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί η σχέση, ανάμεσα, στο Theobroma cacao και στην απόκτηση, ή διατήρηση σωστού σωματικού βάρους. 
votana_cocoa02.jpg
Bishop's weed / Ajwain (Aegopodium podagragia)
Λέγεται ότι καταπραΰνει το φούσκωμα και τις ενοχλήσεις του στομάχου, λόγω δυσπεψίας. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Aegopodium podagraria βοηθά, στην καλή πέψη. 
votana_bishops01.jpg
Χρένο (Horseradish - Armoracia rusticana) 
Ονομάζεται και αρμοράκια η αγροτική, ή χορσράντις. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι βοηθά και υποστηρίζει την υγεία του ουροποιητικού συστήματος.  Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Armoracia rusticana βοηθά, στη βελτίωση της διουρητικής λειτουργίας.
votana_horseradish_roots.jpg
Ινδικό Φραγκοστάφυλλο (Amla fruit -Emblica officinalis) 
Ονομάζεται και φρούτο amla. Στην προώθησή του, χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός ότι προστατεύει την καρδιά, μειώνοντας τη χοληστερίνη. Όμως, σύμφωνα με την EFSA, δεν έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση Emblica officinalis βοηθά, στην απόκτηση και διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων LDL χοληστερόλης, στο αίμα.

votana_amla.jpg

Εκχύλισμα ρίζας Dowg Quai (Dong Quai Root Extract -Angelica sinensis)
Ονομάζεται και θηλυκό τζινσενγκ. Προωθείται, ως συμπλήρωμα διατροφής, "που βοηθά τη διατήρηση αρμονικής ισορροπίας, κατά τη διάρκεια των δύσκολων ημερών του μήνα των γυναικών". Όμως, έχουν αναφερθεί αλληλεπιδράσεις μεταξύ της Angelica sinensis και ορισμένων φαρμάκων. Για παράδειγμα, ασθενείς, που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, δεν πρέπει να λαμβάνουν Αngelica sinensis, ενώ μπορεί, επίσης, να αντενδεικνύεται και για διαβητικούς. Επίσης, είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο της φωτοευαισθησίας και των ηλιακών εγκαυμάτων.
votana_dongquai.jpg
Σπαθόχορτο (St John's Wort - Hypericum perforatum) 
Γνωστό, επίσης και ως υπέρικο το διάτρητο, βάλσαμο, βαλσαμόχορτο, προδρόμου βότανο, περίκη κ.λπ. Προωθείται, ως συμπλήρωμα διατροφής και έχει τη φήμη ότι καταπολεμά την ήπιας μορφής κατάθλιψη.  Έχουν αναφερθεί  αλληλεπιδράσεις, ανάμεσα στο Hypericum perforatum και ορισμένα φάρμακα. Για παράδειγμα, το σπαθόχορτο έχει συνδεθεί, με ξαφνικές, ή ακανόνιστες αιμορραγίες, κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου, σε γυναίκες, που λαμβάνουν αντισυλληπτικά. 
Στην Ισπανία, το προϊόν προωθείται, ως φυτικό φάρμακο, για τη συμπωματική και παροδική αγωγή της πνευματικής υπερκόπωσης, που συνοδεύεται, από απώλεια ενδιαφέροντος, κούραση και διαταραχές ύπνου. Στο Βέλγιο, το ίδιο προϊόν προωθείται, ως συμπλήρωμα διατροφής, που ισορροπεί διαταραχές διάθεσης. Ενώ, στην Ισπανία, το προϊόν φέρει προειδοποιήσεις, για αλληλεπιδράσεις και πιθανές παρενέργειες, αυτή η πληροφόρηση λείπει, από το προϊόν του Βελγίου. 

votana_spathoxorto.jpg

Φυσικό δε σημαίνει και ασφαλές
Οι καταναλωτές τείνουν να πιστεύουν ότι, επειδή τα σκευάσματα βοτάνων είναι φυτικά, είναι και ασφαλή. Αυτή η πεποίθηση ενισχύεται, από το γεγονός ότι τα σκευάσματα βοτάνων πωλούνται, σε καταστήματα οικολογικών προϊόντων, ή προϊόντων υγιεινής διατροφής.
Όμως, έχουν καταγραφεί αλληλεπιδράσεις, ανάμεσα σε φυτικές ουσίες και σε συμβατικά φάρμακα. Για παράδειγμα, ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική θεραπεία, δεν πρέπει να καταναλώνουν Αngelica sinensis και γυναίκες, που παίρνουν αντισυλληπτικά, πρέπει να αποφεύγουν το Hypericum perforatum.  
Τρόφιμο ή φάρμακο;
Φυτικά υλικά χρησιμοποιούνται, επίσης, σε φυτικά φάρμακα, τα οποία υπόκεινται, στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, για τα φάρμακα. Ο χαρακτηρισμός, ως συμπλήρωμα διατροφής, ή φυτικό φάρμακο, φυσιολογικά, εξαρτάται, από  την παρουσίαση, ή τη χρήση του σκευάσματος (αν δηλαδή προορίζεται να αποτρέψει ή να θεραπεύσει μία ασθένεια, ή απλά να διατηρήσει τη φυσιολογική υγεία) και από το αποτέλεσμα, στον ανθρώπινο οργανισμό, ή το σώμα (αν δηλαδή έχει θεραπευτικές ιδιότητες, ή φυσιολογικές και/ή διατροφικές ιδιότητες). 
Παρόλα αυτά, ο διαχωρισμός, ανάμεσα σε σκευάσματα βοτάνων και φάρμακα, δεν είναι, πάντοτε, ξεκάθαρος. Επιπλέον, εξαιτίας της μη πλήρους εναρμόνισης της νομοθεσίας, για τα βότανα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αρκετά κράτη-μέλη έχουν διαφορετικούς εθνικούς κανόνες, βάσει των οποίων χαρακτηρίζονται αυτά τα προϊόντα. Έτσι, πολλές φορές και οι δύο χαρακτηρισμοί - ορισμοί είναι εγκεκριμένοι και συνυπάρχουν και η απόφαση, για τον εάν ένα προϊόν είναι σκεύασμα βοτάνων, ή φάρμακο, αφήνεται στον κατασκευαστή.
Αυτή η κατάσταση δημιουργεί χειρότερη σύγχυση, στους καταναλωτές: Το ίδιο προϊόν μπορεί να θεωρηθεί συμπλήρωμα διατροφής, με βότανα, σε μία χώρα-μέλος και ως φυτικό φάρμακο, σε άλλη. Ακόμα και στην ίδια χώρα, το ίδιο προϊόν μπορεί κάποιες φορές, να θεωρηθεί συμπλήρωμα διατροφής και κάποιες άλλες φορές, φυτικό φάρμακο. 
Σε αντίθεση με τα αναγνωρισμένα φυτικά φάρμακα, που έχουν πραγματική αποτελεσματικότητα και υπόκεινται σε έλεγχο, πριν τοποθετηθούν στην αγορά, τα επονομαζόμενα "παραδοσιακά" φυτικά φάρμακα επωφελούνται, από μία απλουστευμένη διαδικασία καταχώρησης, που τους επιτρέπει να επικαλούνται τη "μακροχρόνια χρήση και εμπειρία", για να αποδείξουν την αποτελεσματικότητα τους.
Είναι αμφισβητήσιμο εάν αυτή η προσέγγιση αποτελεί μία αρκετά ισχυρή απόδειξη αποτελεσματικότητας, ή εάν τουλάχιστον τα παραδοσιακά φυτικά φάρμακα παρέχουν υψηλότερες εγγυήσεις ασφάλειας και ποιότητας, στους καταναλωτές, συγκρινόμενα με τα συμπληρώματα διατροφής. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα συμπληρώματα, τα φυτικά φάρμακα πρέπει να φέρουν προειδοποιήσεις, για τυχόν αλληλεπιδράσεις, ή παρενέργειες, στη σήμανση, ή στο πληροφοριακό τους φυλλάδιο. 
Η εναρμόνιση της Ευρωπαϊκής Εσωτερικής Αγοράς, για τα φυτικά προϊόντα απαιτείται, για να προστατέψει, καλύτερα, τους καταναλωτές
Καθώς κοστίζει και επιβαρύνει λιγότερο, κάποιοι κατασκευαστές προτιμούν να κατατάσσουν τα προϊόντα τους, στα συμπληρώματα διατροφής και όχι στα φυτικά φάρμακα (εφόσον, φυσικά, τους το επιτρέπει η εθνική τους νομοθεσία). Έτσι, συμμορφώνονται, απλά, με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, για τα τρόφιμα, που επιβάλλει οι ισχυρισμοί υγείας να βασίζονται, σε επιστημονικές αποδείξεις.
Για το μέλλον, ζητάμε, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να θέσει τέλος, στη σημερινή θολή κατάσταση, εναρμονίζοντας την ευρωπαϊκή αγορά προϊόντων βοτάνων. Η εναρμόνιση αυτή πρέπει να κρατήσει τα πιο θετικά στοιχεία, από τα νομοθετικά πλαίσια, για τα τρόφιμα και τα φάρμακα. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουν πρόσβαση, σε υψηλής ποιότητας - ασφαλή φυτικά προϊόντα, που θα δίνουν αξιόπιστη πληροφόρηση και θα ανταποκρίνονται, στις υποσχέσεις, που μας δίνουν, σχετικά με την υγεία. 

 

 


 Δείτε επίσης