Αγοράζουμε ό,τι θέλουμε, όπου θέλουμε
Ονειρευόμαστε ένα ταξίδι, για ψώνια σε άλλο κράτος μέλος; Η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας δίνει το δικαίωμα να ψωνίσουμε ότι θέλουμε, χωρίς να χρειάζεται να ανησυχούμε, για τελωνειακούς δασμούς ή επιπλέον Φ.Π.Α., όταν επιστρέψουμε στη χώρα μας. Αυτό ισχύει είτε πάμε προσωπικά, σε άλλη, χώρα, για αγορές, είτε παραγγείλουμε αγαθά, μέσω του Διαδικτύου, δι’ αλληλογραφίας ή τηλεφωνικώς. Σε γενικές γραμμές, οι αρχές της χώρας μας δε μπορούν να μας εμποδίσουν να εισάγουμε ένα προϊόν, που έχουμε αγοράσει, νόμιμα, σε άλλη χώρα της Ε.Ε. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις, για προϊόντα, όπως πυροβόλα όπλα ή αντικείμενα, που προσβάλλουν τα χρηστά ήθη.

Αν δεν λειτουργεί, το επιστρέφουμε
Τι γίνεται, αν αγοράσουμε μια τηλεοπτική συσκευή και, αμέσως, χαλάσει; Βάσει της νομοθεσίας της Ε.Ε., αν το προϊόν, που αγοράσαμε δεν ανταποκρίνεται, στα όσα συμφωνήσαμε, με τον πωλητή, τη στιγμή της αγοράς, μπορούμε να το επιστρέψουμε, για επιδιόρθωση, ή αντικατάσταση. Εναλλακτικά, μπορούμε να ζητήσουμε έκπτωση ή πλήρη επιστροφή των χρημάτων μας. Αυτό ισχύει, για διάστημα, μέχρι δύο χρόνια μετά την παράδοση του προϊόντος (υπάρχουν, βέβαια, εξαιρέσεις). Επιπλέον, για τους πρώτους έξι μήνες, μετά την παράδοση, ο πωλητής – και όχι ο καταναλωτής– πρέπει να αποδείξει ότι το πωληθέν προϊόν ανταποκρινόταν, στη συμφωνία πώλησης. Η αρχή αυτή, που ορίζει ότι το προϊόν πρέπει «να ανταποκρίνεται, στη συμφωνία πώλησης», μας προστατεύει, επίσης, αν το προϊόν, που μας δώσουν, δεν είναι αυτό που συμφωνήσαμε να αγοράσουμε. Για παράδειγμα, αν συμφωνήσαμε να αγοράσουμε ένα έπιπλο αντίκα και μας έστειλαν απομίμηση, μπορούμε να το επιστρέψουμε.

Υψηλά πρότυπα ασφάλειας για τα τρόφιμα και τα καταναλωτικά αγαθά
Στο σουπερμάρκετ της περιοχής μας – θα δούμε προϊόντα, απ’ όλη την Ευρώπη. Είναι ασφαλή; Ναι, πρέπει να είναι. Η Ε.Ε. διαθέτει νόμους, για να εξασφαλίζει ότι τα προϊόντα, που αγοράζουμε είναι ασφαλή. Αν και κανένα ρυθμιστικό σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί μηδενικό κίνδυνο του καταναλωτή ή 100% ασφάλεια, οι χώρες της Ε.Ε. διαθέτουν, από τα πιο υψηλά πρότυπα ασφάλειας, στον κόσμο. Η ασφάλεια των τροφίμων βασίζεται, στην αρχή ότι πρέπει να παρακολουθούμε όλη την «τροφική αλυσίδα», για να μπορέσουμε να εγγυηθούμε την ασφάλεια. Κατά συνέπεια, η ευρωπαϊκή νομοθεσία, για την ασφάλεια των τροφίμων, ρυθμίζει τον τρόπο, που οι γεωργοί παράγουν τα τρόφιμα (συμπεριλαμβανομένων των χημικών ουσιών, που χρησιμοποιούν, στην καλλιέργεια των φυτών ή των ζωοτροφών, που δίνουν, στα ζώα τους), τον τρόπο επεξεργασίας των τροφίμων (ποιες χρωστικές ουσίες και ποια πρόσθετα μπορούν να χρησιμοποιούνται) καθώς και τον τρόπο πώλησης των τροφίμων. Η Ε.Ε. έχει, επίσης, νόμους, που ρυθμίζουν την ασφάλεια των τροφίμων, που εξάγουν, στην Ε.Ε., εμπορικοί μας εταίροι, από τον υπόλοιπο κόσμο. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, για την ασφάλεια άλλων καταναλωτικών αγαθών (παιχνιδιών, καλλυντικών, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.), είναι εξίσου αυστηρή. Αποτελεί γενική απαίτηση της νομοθεσίας της Ε.Ε. ότι όλα τα προϊόντα, που πωλούνται, στην Ε.Ε., πρέπει να είναι ασφαλή. Αν μια εταιρεία ανακαλύψει ότι έθεσε, στην αγορά, μη ασφαλή προϊόντα, έχει τη νομική υποχρέωση να ενημερώσει τις αρχές των ενδιαφερόμενων χωρών της Ε.Ε. Αν το προϊόν εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο, η εταιρεία πρέπει να φροντίσει, για την απόσυρσή του.

Ας μάθετε τι τρώμε
Πώς μπορούμε να μάθουμε τι περιέχουν τα τρόφιμα, που τρώτε; Ας διαβάσουμε, με προσοχή, τις πληροφορίες της συσκευασίας! Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, για τη σήμανση των τροφίμων, μας δίνει τη δυνατότητα να μάθουμε τι τρώμε. Στην ετικέτα, πρέπει να αναγράφονται, λεπτομερώς, τα συστατικά, που χρησιμοποιούνται, για την παρασκευή ενός τροφίμου, καθώς και αναλυτικά στοιχεία, για τις χρωστικές ουσίες, τα συντηρητικά, τις γλυκαντικές ουσίες και άλλα χημικά πρόσθετα, που τυχόν χρησιμοποιήθηκαν. Αν περιέχεται συστατικό, στο οποίο μπορεί κάποιοι καταναλωτές να είναι αλλεργικοί, π.χ. φιστίκια, αυτό πρέπει να αναγράφεται, στην ετικέτα, ακόμα κι αν οι ποσότητες είναι πολύ μικρές. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, για τη σήμανση των τροφίμων, ρυθμίζει ποια προϊόντα μπορούν να καλούνται «βιολογικά» και τη χρήση των ονομάτων, που συνδέονται, με προϊόντα ποιότητας, από συγκεκριμένες περιοχές της Ευρώπης. Για παράδειγμα, αν το προϊόν φέρει την ένδειξη Prosciutto di Parma μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το ζαμπόν προέρχεται, από την Πάρμα, αν έχει την ένδειξη Καλαμών, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι ελιές παράγονται, στην Καλαμάτα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας δίνει, επίσης, τη δυνατότητα να γνωρίζουμε, αν τα τρόφιμα είναι γενετικώς τροποποιημένα (ΓΤ) ή περιέχουν γενετικώς τροποποιημένα συστατικά. Στην περίπτωση αυτή, η ετικέτα πρέπει να φέρει την ένδειξη «γενετικώς τροποποιημένο».

Οι όροι των συμβολαίων πρέπει να είναι δίκαιοι για τους καταναλωτές
Υπογράψαμε ένα συμβόλαιο, χωρίς να διαβάσουμε όλα όσα είναι γραμμένα, με ψιλά γράμματα. Τι γίνεται, αν σ’ αυτό το σημείο, λέει ότι η προκαταβολή, που, μόλις, καταβάλαμε, δεν επιστρέφεται, ακόμα κι αν η εταιρεία δεν τηρήσει τις δικές της συμβατικές υποχρεώσεις; Τι γίνεται, αν λέει ότι δε μπορούμε να καταγγείλουμε τη σύμβαση, παρά μόνον αν καταβάλουμε, στην εταιρεία, ένα εξωφρενικό ποσό, ως αποζημίωση; Η νομοθεσία της Ε.Ε. απαγορεύει τέτοιους αθέμιτους συμβατικούς όρους. Ανεξάρτητα από τη χώρα της Ε.Ε., στην οποία υπογράφουμε τέτοιου είδους σύμβαση, η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας προστατεύει, απ’ αυτή τη μορφή κατάχρησης.

Μερικές φορές οι καταναλωτές μπορούν να αλλάξουν γνώμη
Τι γίνεται, αν ένας πωλητής εμφανιστεί, απρόσμενα, στο σπίτι μας και μας πείσει, με κάποιο τρόπο, να υπογράψουμε συμβόλαιο, για να βάλουμε διπλά τζάμια ή να αγοράσουμε νέα χαλιά, αξίας εκατοντάδων ευρώ; Η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας προστατεύει, από τις πωλήσεις, κατ’ οίκον. Η γενική αρχή είναι ότι μπορούμε να καταγγείλουμε ένα τέτοιο συμβόλαιο, εντός επτά ημερών (Στην Ελλάδα, η προθεσμία είναι 14 ημέρες). Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες εξαιρέσεις: για παράδειγμα, τα ασφαλιστήρια συμβόλαια και, σε μερικές χώρες της Ε.Ε., οι αγορές αξίας έως 60 ευρώ. Η νομοθεσία της Ε.Ε. μας προστατεύει, επίσης, ως καταναλωτές, όταν πραγματοποιούμε αγορές, δι’ αλληλογραφίας, μέσω του διαδικτύου ή από εταιρείες τηλεπώλησης και άλλους «εξ’ αποστάσεως» πωλητές. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει απάτες, όπως την «πώληση μη παραγγελθέντων», να μας στείλουν, δηλαδή, αγαθά που δεν έχουμε παραγγείλει και, στη συνέχεια, να μας ζητούν να πληρώσουμε. Αν αγοράσουμε ένα προϊόν ή υπηρεσία, στο διαδίκτυο, ταχυδρομικώς ή από εταιρεία τηλεπώλησης, μπορούμε να ακυρώσουμε το συμβόλαιο, χωρίς αιτιολογία, εντός επτά εργάσιμων ημερών (Στην Ελλάδα, η προθεσμία είναι 14 ημέρες). Για ορισμένες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, έχουμε έως και δεκατέσσερις ημερολογιακές ημέρες, για την ακύρωση του συμβολαίου, σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Εύκολη σύγκριση τιμών
Πώς συγκρίνουμε την τιμή, που έχουν δύο διαφορετικές μάρκες δημητριακών, για πρωινό, όταν η μία πωλείται, σε συσκευασία 375gr και η άλλη 500gr; Η ευρωπαϊκή νομοθεσία υποχρεώνει τα σουπερμάρκετ να μας δίνουν την «τιμή μονάδας» των προϊόντων, π.χ. πόσο στοιχίζουν ανά κιλό ή ανά λίτρο, για να μας διευκολύνουν να αποφασίσουμε ποιο προϊόν συμφέρει, περισσότερο. Η νομοθεσία της Ε.Ε. υποχρεώνει, επίσης, τις εταιρείες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών να μας παρέχουν ορισμένες τυποποιημένες πληροφορίες. Για παράδειγμα, οι εταιρείες δανειοδότησης και οι εταιρείες πιστωτικών καρτών πρέπει να μας πουν ποια είναι η ετήσια συνολική επιβάρυνση, που θα πρέπει να πληρώσουμε, όχι μόνον το ύψος των μηνιαίων δόσεων εξόφλησης.

Οι καταναλωτές δεν πρέπει να παραπλανώνται
Λαμβάνουμε μια επιστολή, από εταιρεία πωλήσεων, μέσω ταχυδρομείου, που μας συγχαίρει, γιατί κερδίσαμε το πρώτο βραβείο, σε κλήρωση, που οργάνωσαν. Τελικά, αποδεικνύεται ότι δεν είναι παρά ένα κόλπο, για να επικοινωνήσουμε, μαζί τους, ώστε να μπορέσουν να μας πείσουν να κάνουμε μια παραγγελία. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε κερδίσει κανένα βραβείο. Είναι θεμιτό αυτό το είδος του μάρκετινγκ; Όχι. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει τη διαφήμιση, που παραπλανά ή εξαπατά τους καταναλωτές. Επιπλέον, στην περίπτωση τηλεπωλήσεων, αγορών δι’ αλληλογραφίας ή μέσω διαδικτύου, οι πωλητές πρέπει να είναι ειλικρινείς και έντιμοι, μαζί μας. Βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι υποχρεωμένοι να μας παρέχουν κάθε λεπτομέρεια, σχετικά με το ποιοι είναι, τι πωλούν, πόσο κοστίζει (συμπεριλαμβανομένων των φόρων και του κόστους της παράδοσης) και σε πόσο χρόνο θα μας παραδώσουν το προϊόν. Οι εταιρείες δανειοδότησης και έκδοσης πιστωτικών καρτών υποχρεούνται, βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, να μας παρέχουν, γραπτώς, κάθε στοιχείο, σχετικό με τη συμφωνία πίστωσης, που συνάπτουμε. Σε αυτό, πρέπει να περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικές με τον τόκο που καταβάλλουμε, τη διάρκεια ισχύος της συμφωνίας και τον τρόπο, με τον οποίο μπορούμε να την καταγγείλουμε.

Προστασία στις διακοπές
Τι συμβαίνει αν κάνουμε ένα οργανωμένο ταξίδι και ο ταξιδιωτικός πράκτορας πτωχεύσει; Τι γίνεται αν το ταξιδιωτικό φυλλάδιο μας υπόσχεται ξενοδοχείο πολυτελείας και βρεθούμε μπροστά σ’ ένα εργοτάξιο; Και στις δύο περιπτώσεις, η νομοθεσία της Ε.Ε. μας παρέχει προστασία. Τα πρακτορεία οργανωμένων ταξιδιών πρέπει να έχουν προβλέψει τρόπους, για να μας μεταφέρουν πίσω στη χώρα μας, στην περίπτωση, που κηρύξουν πτώχευση, ενώ βρισκόμαστε, σε διακοπές. Πρέπει, επίσης, να μας αποζημιώσουν, εάν οι διακοπές δεν ανταποκρίνονται, σε όσα υπόσχεται το φυλλάδιό τους. Αν ο ταξιδιωτικός πράκτορας προσπαθήσει να αυξήσει την τιμή των διακοπών ή να αλλάξει το θέρετρο, χωρίς την έγκρισή μας, η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας δίνει το δικαίωμα να ακυρώσουμε την κράτησή μας. Κι αν πάμε, στο αεροδρόμιο και ανακαλύψουμε ότι δεν μπορούμε να επιβιβαστούμε γιατί η αεροπορική εταιρεία ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας έχει κάνει υπεράριθμες κρατήσεις, η νομοθεσία της Ε.Ε. μας δίνει το δικαίωμα αποζημίωσης. Στη διάρκεια των διακοπών μας ή ακόμη κι αφού επιστρέψουμε, η ευρωπαϊκή νομοθεσία μας παρέχει προστασία, από ασυνείδητους πωλητές σχεδίων χρονομεριστικής μίσθωσης ακινήτων. Τα σχέδια χρονομεριστικής μίσθωσης μας δίνουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε ένα διαμέρισμα ή μία βίλα, σε ένα θέρετρο, για ένα χρονικό διάστημα, ετησίως. Οι πωλητές χρονομεριστικής μίσθωσης, σε ορισμένα θέρετρα, προσεγγίζουν τουρίστες, από άλλες χώρες και προσπαθούν να τους πιέσουν να υπογράψουν πολυδάπανα συμβόλαια, τα οποία δεν καταλαβαίνουν, απολύτως. Η νομοθεσία της Ε.Ε., μας προστατεύει, από τις πρακτικές αυτές. Έχουμε το δικαίωμα να ζητήσουμε ένα αντίγραφο του φυλλαδίου της χρονομίσθωσης, καθώς και μετάφραση του συμβολαίου, που μας προτείνουν στη γλώσσα μας. Αν, όντως, υπογράψουμε συμβόλαιο, έχουμε στη διάθεσή μας δέκα μέρες, για να το σκεφτούμε, εντός των οποίων μπορούμε να καταγγείλουμε τη σύμβαση, χωρίς αιτιολογία. Τέλος, ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι ότι η νομοθεσία της Ε.Ε. μας διευκολύνει να πάρουμε τους τετράποδους φίλους μας, μαζί μας, στις διακοπές. Αφού ο κτηνίατρός μας χορηγήσει, στη γάτα, στο σκύλο μας ή σε άλλο κατοικίδιο, ένα από τα νέα «διαβατήρια κατοικίδιων ζώων», το ζώο μας μπορεί να ταξιδέψει, μαζί μας, σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.

Πραγματική αποκατάσταση στην περίπτωση διασυνοριακών διαφορών
Η αναγνώριση των καταναλωτών, ως ουσιαστικών και υπεύθυνων οικονομικών παραγόντων, στην εσωτερική αγορά, αποτελεί μία από τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής, για τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουμε τα μέσα, ώστε να κάνουμε ενημερωμένες επιλογές, για τα αγαθά και τις υπηρεσίες, που αγοράζουμε. Τα συμφέροντά μας πρέπει να προωθούνται και να κατοχυρώνονται, ιδίως λόγω της αυξανόμενης πολυπλοκότητας των αγορών, εντός των οποίων συναλλάσσομαστε. Το πεδίο και το μέγεθος των αγορών αυξήθηκε, σημαντικά, τα τελευταία χρόνια, λόγω μεταξύ άλλων της εισαγωγής του ευρώ, της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου και της αυξημένης κινητικότητας, εντός της Ε.Ε. Η εσωτερική αγορά της Ε.Ε., εκτός από τα οφέλη, που προσφέρει, στις επιχειρήσεις, προσφέρει, επίσης, στους καταναλωτές, ευρύτερη επιλογή και μεγαλύτερη αξία, για τα χρήματά μας. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές πρέπει να έχουμε την εμπιστοσύνη να αναζητήσουμε την καλύτερη προσφορά οπουδήποτε, στην Ευρώπη. Το Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών (ECC-Net) είναι ένα δίκτυο, σε όλη την Ε.Ε., για την προώθηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, που μας παρέχει συμβουλές, για τα δικαιώματά μας, ως καταναλωτές, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μας βοηθά να λύνουμε τις διαφορές, που ανακύπτουν. Αυτά τα κέντρα μπορούν να μας συμβουλεύσουν, για τα δικαιώματά μας, όταν κάνουμε διασυνοριακές αγορές και να μας βοηθήσουν να ζητήσουμε αποκατάσταση, αν έχουμε διαφορές, με κάποιον έμπορο, σε άλλη χώρα της Ε.Ε.

Για γενικότερες πληροφορίες, σχετικά με το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών (ECC-Net), ας επισκεφτούμε τις ιστοσελίδες:
http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/consumer_information/l32048_el.htm

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Ε.Ε.
Η «Europe Direct» είναι μια υπηρεσία, που μας βοηθά να βρούμε απαντήσεις, στα ερωτήματά μας, σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αριθμός τηλεφώνου δωρεάν κλήσης, σε όλη την Ε.Ε.: 00 800 6 7 8 9 10 11

Μπορούμε να βρούμε πληροφορίες, σχετικά με την Ε.Ε., σε είκοσι γλώσσες, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://europa.eu

Πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά μας, στην Ευρώπη, διατίθενται, επίσης, σε 20 ευρωπαϊκές γλώσσες, στις ηλεκτρονικές διεύθυνσεις:
- http://europa.eu/eu-life/rights-advice/index_el.htm
- http://ec.europa.eu/youreurope/citizens/index_en.htm

Σημαντικό είναι να επισκεφτούμε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, για τους καταναλωτές, Dolceta, όπου μπορούμε να βρούμε όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε, ως καταναλωτές, στη διεύθυνση: www.dolceta.eu/greece.

Καταναλωτικά Βήματα 07-08/2010